Sitemap, bir web sitesine bağlı olan tüm değerli sayfaların arama motorlarına bildirilmesini sağlayan bir listedir. Türkçesi site haritası olan sitemap, web sitelerinin etkin bir şekilde organize olmasını ve kullanıcılarla arama motorları için kolay erişilebilir hâle gelmesini sağlar.
Site haritaları, belirli formatlara uygun olarak oluşturulmadıkları takdirde arama motoru botları, ilgili web sitelerini taramakta güçlük çekebilir. Taranabilirlik sorunlarıysa direkt olarak organik tıklanma, görüntülenme ve pozisyon verilerini olumsuz etkiler.
Bu yazımızda site haritasının tanımından, bu URL listesinin nasıl ve hangi yollar izlenerek oluşturulabileceğinden bahsedeceğiz. Bu doğrultuda manuel ve otomatik olarak site haritası oluşturma adımlarını konu edinecek, sitemap optimizasyonu ve güncellemeleri gibi konularda detaylı bilgiler vereceğiz.
Sitemap Nedir?
Sitemap, arama motorlarının web sitesindeki sayfaları okumasını sağlayan bir URL listesidir. Site haritası, arama motorlarının web sayfalarını taramak için başvurdukları ilk adreslerden biridir.
Özetlemek gerekirse site haritası ve arama motoru botu tarama eylemi aşağıdaki gibi gerçekleşir:
- Site haritası oluşturulur.
- Sitemap adresi Google Search Console üzerinden botlara bildirilir.
- Arama motoru botları site haritasını ziyaret eder ve burada yer alan sayfaları tek tek tarar.
- Taranan sayfalar arama motoru değerlendirme metriklerinden geçirilir ve SERP sonuçlarında kalite skorlarına göre sıralanır.
Site haritası, bir web sitesinin SERP sonuçlarındaki sıralamasını direkt olarak etkilediğinden oldukça önemlidir. Bu sebeple web sitesi yöneticileri, web sitelerinin sitemap adreslerini arama motoruna bildirmek ve bu listede yer alan URL’leri düzenli olarak kontrol etmek durumundadır.
Sitemap aynı zamanda aşağıdaki işlevlere de sahiptir:
- Arama motoru botlarına web sitesi yapısı ve içeriği hakkında bilgi verir.
- Web sitesinin kategori ağacını botlara açıklar.
- Web sitesinin taranmasını ve indexlenmesini sağlar.
- SEO çalışmalarının arama motoru botlarına hızlı bir şekilde iletilmesine yarar.
Sitemap Nasıl Oluşturulur?
Site haritası oluşturmanın birçok yolu vardır. Bu noktada ilk olarak odaklanılması gereken nokta, ilgili web sitesinin kullandığı altyapıdır.
Her altyapı, web sitesi yöneticilerine farklı sitemap oluşturma yolları sunar. Fakat bu yollar site haritasını manuel ve otomatik olarak oluşturma olarak ikiye ayrılabilir.
Site haritaları genellikle otomatik olarak oluşturulur. Aktif olarak kullanılan ve SEO çalışmaları gerçekleştirilen web sitelerinin URL sayılarının her geçen gün çoğalacağı göz önünde bulundurulmalıdır. Bu nedenle site haritasını manuel olarak oluşturmak birçok operasyonel zorluğu beraberinde getirecektir.
Fakat altını çizmek gerekir ki site haritasının manuel olarak oluşturulması ve kontrol edilmesi, çok daha detaylı çalışmalardan geçtiğinden ortaya daha ideal bir yapının çıkmasını sağlayacaktır.
Site haritalarını manuel ve otomatik olarak nasıl oluşturabileceğinizi aşağıda yer alan başlıklarda detaylı olarak açıkladık.
Manuel Olarak Sitemap Oluşturma
Site haritasını manuel şekilde oluşturmanın tek zorlayıcı yanı, operasyonel zorluklardır. Web siteleri birçok sayfa barındırdığından URL listesi hazırlanırken uzmanların daha fazla efor sarf etmeleri gerekebilir.
Fakat site haritasını manuel olarak oluşturmak URL’lerin teker teker incelenebilmesine ve istenilen sırada listeye eklenebilmesine olanak sağlar.
Manuel sitemap oluşturma adımları şu şekilde sıralanabilir:
- Web sitesine bağlı olan ve indexlenmesi istenen URL’ler listelenir. Bu noktada URL’lerin çalışır hâlde olması son derece önemlidir.
- URL’lerin durum kodu tekrar kontrol edilir. 200 durum kodlu olduklarından emin olunur.
- Bir text editör dosyası açılır.
- < urlset xmlns=”https://www.sitemaps.org/schemas/sitemap/0.9″ > tagi ile giriş yapılır.
- <url> ve <log> tagleri kullanılarak istenilen URL eklenir. Örnek kullanım şu şekildedir: < url><loc>https://www.example.com</loc> </url >
Format bu noktada sonlandırılıp site haritası bu tagler kullanılarak oluşturulabilir. Fakat site haritası içerisinde farklı tagler kullanarak arama motoru botlarına daha fazla bilgi vermek de mümkündür. Bu tagler aşağıdaki gibidir:
- <lastmod>: İlgili sayfanın en son hangi tarihte güncellendiğini arama motoru botlarına bildiren tagdir.
- <changefreq>: Sayfanın hangi sıklıkla güncellendiğini botlara bildirir.
- <priority>: İlgili sayfanın önem değerini arama motoru botlarına anlatmak için kullanılır. Değer metrikleri 0.0 ile 1.0 with 1.0 arasındır. Değerin 1.0’a yaklaşması, sayfanın çok değerli olduğunu ifade eder.
Eğer yukarıdaki tagleri kullanarak arama motoru botlarına sayfaların güncellenme tarihi, değiştirilme sıklığı ve önem sıralaması gibi bilgileri de aktarmak istiyorsanız kullanacağınız yapı aşağıdaki gibi olacaktır:
<url>
<loc>https://www.example.com</loc>
<lastmod>2024-03-13</lastmod>
<changefreq>weekly</changefreq>
<priority>0.7</priority>
</url>Bu noktada, sayfaların öncelik sıralamasının nasıl belirleneceği konusunda soru işaretleri oluşabilir. Konu, göründüğünden çok daha kolaydır:
Ana sayfa, bir web sitesinin en önemli sayfasıdır. Bu sebeple genellikle site haritalarının ilk URL’i olan ana sayfanın priority değeri 1.0 olmalıdır. Ana sayfanın ardından web sitesine en çok trafik, görüntülenme ya da dönüşüm getiren sayfalar 0.9, 0.8, 0.7 gibi priority değerleri alabilir. Buradaki kararı web sitesi yöneticileri ya da SEO uzmanları vermelidir.
Otomatik Olarak Sitemap Oluşturma
Site haritasını otomatik olarak oluşturmak da sıklıkla tercih edilen bir yöntemdir. Bu yöntem, URL incelemesi ve kod yazma gibi aşamalar içermediğinden oldukça pratiktir.
Not: Otomatik olarak site haritası oluşturma yöntemi her ne kadar kolay olsa da bazı durumlarda yanlış URL’ler sitemap’e eklenebilir. Bu sebeple otomatik oluşturmanın ardından URL’ler kontrol edilmeli ve 200 durum kodu vermeyen sayfalar tespit edilerek site haritasından silinmelidir.
Sitemap’i otomatik olarak oluşturmak, web sitesinin bağlı olduğu altyapıyla ilgilidir. Örnek olması açısından WordPress gibi popüler bir altyapı markasını kullanan web sitelerinin site haritalarını nasıl otomatik şekilde oluşturabileceklerini açıklayacağız.
WordPress Altyapısında Otomatik Olarak Sitemap Oluşturma
WordPress site haritasını otomatik olarak oluşturmak için birtakım pluginler kullanır. Bu pluginler sayesinde birçok SEO çalışması yapabilir, site haritanızı kolaylıkla oluşturabilirsiniz.
Bu noktada WordPress altyapısına sahip web sitelerinin otomatik site haritası oluşturma konusunda kullandığı iki popüler plugin bulunur: Yoast SEO ve RankMath.
Yoast SEO plugin’ini kullanmak isteyen web sitesi yöneticileri, aşağıdaki adımları izleyerek site haritalarını kolaylıkla oluşturabilirler:
- WordPress sistemine giriş yapın. Eklentiler bölümüne giderek Yoast SEO plugin’ini kurun.
- Kurulumun tamamlanmasının ardından plugin simgesine tıklayın ve Ayarlar bölümüne gidin.
- XML Site Haritaları kartının altında yer alan Özelliği Aktif Hâle Getir seçeneğini işaretleyin.
- XML Sitemap’i Görüntüle butonuna tıklayın ve site haritanızı görüntüleyin.
RankMath plugin’ini kullanmayı tercih edecek kişilerse aşağıdaki adımları izleyerek web siteleri için site haritalarını oluşturabilirler:
- Sisteme giriş yapmanızın ardından Eklentiler bölümüne gidin ve RankMath plugin’ini sisteminize kurun.
- Plugin’e giriş yapın ve Site Haritası Ayarları’na gidin.
- HTML Site Haritası seçeneğini tıklayın ve sitemap’i aktif hâle getirin.
- Bu bölümün alt kısmında Tarihleri Göster, Alfabetik Olarak Sırala, İçerik Başlıklarını Görünür Yap gibi seçenekler göreceksiniz. İlgili ayarları tamamlayıp kaydetmenizin ardından site haritası hazır hâle gelecektir.
Dinamik Sitemap Oluşturma
Dinamik sitemap, web sitesinde yapılan değişiklikler doğrultusunda otomatik olarak kendini güncelleyen site haritalarına verilen isimdir.
Dinamik site haritaları sayesinde web sitesi içerisinde yapılan değişiklikler direkt olarak sitemap’e yansıtılır ve liste güncellenir. Bu sayede manuel optimizasyon işlemleri minimum düzeye getirilmiş ve zamandan tasarruf edilmiş olur.
Aslına bakılırsa dinamik site haritası oluşturmak yukarıda anlatılan Yoast SEO ve RankMath adımlarına ek bir aksiyon gerektirmez. Bu tür pluginler aktif hâle getirildiklerinde dinamik olarak site haritalarını günceller.
Sitemap Protokolü ve Kuralları
Site haritasının ne olduğundan ve nasıl oluşturulacağından bahsetmemizin ardından sitemap kuralları konusuna geçebiliriz.
Site haritası her ne kadar kolay bir şekilde oluşturulabilen bir URL listesi gibi görünse de sitemap formatının belirlenen kurallara uygun olması oldukça önemlidir.
Site haritasının söz konusu kurallara uygun olacak şekilde oluşturulmaması, arama motoru botlarının listede yer alan URL’leri tanıyamamasına neden olabilir. Bu durum da web sitesinin skorlarını kötü etkileyebilir.
Sitemap protokolü ve temel kuralları aşağıdaki gibi sıralanabilir:
- Site haritası dosyası XML formatına uygun olmalıdır.
- Sitemap, belirtilen maksimum URL’in üzerinde sayfaya sahip olmamalıdır.
- Site haritası belirtilen boyutun üzerinde olmamalıdır.
- Sitemap adresi Robots.txt dosyası üzerinde belirtilmelidir.
Sitemap Dosyasının XML Formata Uygun Olması
Site haritasının XML formata uygun olacak şekilde oluşturulması, arama motorlarının web sitesine bağlı olan URL’leri sorunsuz şekilde anlayabilmesini ve tarayabilmesini sağlar.
Bu doğrultuda sitemap oluşturulmadan önce XML format dikkatli bir şekilde araştırılmalı ve dosya ile format uygunluğu kontrol edildikten sonra sitemap adresi arama motoru botlarına bildirilmelidir.
Genel olarak bir site haritası, aşağıda gösterilen yapıdaki gibi oluşturulmalıdır:
- < ?xml version=”1.0”encoding=”UTF-8”? > : Sitemap’in ilk satırı bu şekilde başlamalıdır. Bu yapı, site haritasının UTF-8 olarak kodlandığının botlara aktarılmasını sağlar.
- < urlset xmins=”http://www.sitemaps.org/schemas/sitemap/0.9” > : Site haritasının başlangıç kodudur ve listede kullanılan şemanın belirtilmesini sağlar.
- < url > ve </url> : URL, sayfa güncelleme tarihi, değişim sıklığı gibi bilgiler bu kod bloğu arasına yerleştirilir.
- < loc > ve </loc>: URL, bu iki ifadenin arasına yerleştirilir.
Bu ifadelerin devamında ise metnin baş kısımlarında açıklanan lastmod, changefreq ve priority gibi ifadeler kalır.
Site haritasının uyması gereken kurallar ise aşağıdaki gibidir:
- Site haritası dosyası içerisinde yer alan kodlar, düzgün ve düzenli olacak şekilde girilmelidir. < urlset > yapılarına dikkat edilmeli ve sıralama tüm liste boyunca korunmalıdır.
- Sitemap’te HTTPS versiyonlu, güvenlik protokollerine uyan URL’ler yer almalıdır.
- Site haritasında 404, 301 ve 302 gibi HTTP durum kodlarına sahip olan URL’ler bulunmamalıdır.
- Bir XML site haritası dosyasında maksimum 50.000 URL yer almalıdır. 50.000 URL’i geçen web siteleri site haritalarını bölmeli ve birden fazla site haritası kullanmalıdır.
- Site haritası 50 MB’den büyük olmamalıdır.
- Site haritası oluşturulduktan sonra Google Search Console üzerinden arama motoru botlarına bildirilmelidir.
- Site haritası adresi, Robots.txt dosyası içerisinde belirtilmelidir.
Arama motoru botları, genellikle ilk olarak bir web sitesinin Robots.txt dosyasını ziyaret eder. Buraya dosyada yer alan Allow ve Disallow komutlarını okuma amacıyla gelen botlar, dosyada site haritası adresi ile karşılaşırlarsa gerekli takip işlemlerini yerine getirir.
Bu sayede arama motoru botlarının zaman kaybetmeden site haritasına gitmesi sağlanmış olur. Bu sebeple, sağlıklı bir web sitesinin Robots.txt dosyasında sitemap adresi yer almalıdır.
Sitemap adresi, Robots.txt dosyasında aşağıdaki gibi belirtilir:
User-agent: *
Allow: /
Disallow: *?cinsiyet=
Disallow: *?ayar=
Disallow: /uyelik
Disallow: *?p=
Disallow: *?filtre=
User-agent: Googlebot-Image
Sitemap: https://www.example.com/sitemap.xml
Eğer web sitesinin fazla sayıda sayfası varsa ve site haritası birden fazla adreste belirtiliyorsa yukarıdaki listenin alt kısmında yer alan “Sitemap:” kısmı aşağıdaki gibi girilmelidir:
Sitemap: https://www.example.com/sitemap-category.xml
Sitemap: https://www.example.com/sitemap-product.xml
Sitemap: https://www.example.com/sitemap-content.xml
Sitemap Optimizasyonu ve Güncellenmesi
Site haritasının oluşturulması ve Google’a bildirilmesiyle sitemap ile ilgili işlemler bitmez. Site haritası, web sayfalarının dinamik yapısından dolayı sürekli olarak incelenmeli ve güncellenmelidir.
Aksi takdirde istenmeyen ve fark edilmeyen sebepler nedeniyle sitemap yapısı bozulabilir ve değersiz sayfaların indexlenmesine yönelik istekler alınabilir.
Bu noktada ilk odaklanılması gereken nokta site haritasının düzenli olarak kontrol edilmesidir. Bu kısma e-ticaret gibi alanlarda faaliyet gösteren büyük çaplı web siteleri özellikle dikkat etmelidir.
Ürün aç kapa, kategori değişikliği, 301 yönlendirme işlemleri gibi eylemler; site haritasında yer alan ve 200 durum kodu veren URL’lerin 404, 301 ve 302 gibi durum kodları vermesine neden olabilir.
Bu durumda ilgili URL’lerin site haritalarından çıkarılmaları gerekir. Bu aksiyonu alabilmek için sitemap adresinde yer alan sayfaların durum kodlarının düzenli olarak takip edilmesi gerekir.
Site haritasını düzenli ve çalışabilir hâlde tutabilmenin diğer yolu ise yapılan değişikliklerin hemen ardından site haritasını güncellemektir.
Örnek vermek gerekirse site haritasında yer alan ve 200 HTTP durum kodu veren www.example.com/ornek-1 adresi, yine listede yer alan www.example.com/ornek-2 adresine yönlendirilmiş olsun. Bu durumda yönlendirme işleminin hemen ardından site haritasına gidilmeli ve yönlendirme işlemi yapılan www.example.com/ornek-1 adresi listeden çıkarılmalıdır.
Site haritasını güncel tutmak için alınabilecek bir diğer aksiyon, içerik ya da ürün gibi yeni sayfa girişlerinin hemen ardından site haritası adresini ziyaret etmektir. Bir ürün ya da içerik sayfası canlıya alındığında bu adreslerin hızlı bir şekilde site haritasına eklenmesi gerekir.
Aksi bir durumda arama motoru botlarının söz konusu sayfaları fark etmeleri uzun sürebilir.
Not: Otomatik olarak oluşturulan site haritalarında durum kodu değişikliği ve yeni sayfa yayına alma gibi işlemlerin ardından gerekli güncellemeler otomatik olarak yapılmaktadır. Fakat yine de ilgili değişikliklerin site haritasına yansıyıp yansımadığını kontrol etmek gerekir.
Sitemap Sorunlarını Tespit Etmek
Site haritasında ortaya çıkan birçok sorun, web sitesi yöneticilerine bildirim olarak gitmez. Bu nedenle ilgili ortamda oluşan problemlerin birçoğu genellikle fark edilmez.
SEO uzmanları, bu sorunun önüne geçebilmek ve site haritasını sağlıklı ve kurallara uygun hâlde tutabilmek için bazı toollar’ı kullanarak belirli aralıklarla listedeki URL’leri incelerler.
Burada örnek olarak verebileceğimiz ilk tool Screaming Frog’tur. Screaming Frog SEO Spider adındaki tool, tarama işleminin yapılmasının ardından web sitesinin sitemap adresindeki sorunları kullanan kişiye listeler.
Screaming Frog kullanarak site haritasında yer almaması gereken URL’leri tespit etmek için aşağıdaki adımlar takip edilebilir:
- Screaming Frog açılır ve tarama başlatılır.
- Taramanın bitmesinin ardından üst menüden Sitemaps seçilir.
- Çıkan listedeki URL’ler ve Status Code adlı bölüm incelenir.
- 200 HTTP durum kodu dışındaki URL’ler için aksiyona geçilir.
Site haritası sorunlarını tespit etmenin bir diğer yolu ise Semrush online tool’u kullanmaktır. Bunun için Site Audit adı verilen bölümden web sitesi taratılmalı ve Crawlability bölümüne gidilmelidir.
Bu bölümde web sitesinin taranan sayfa sayısı ve site haritasındaki sayfa sayısı yer alır. Bu sayıları kıyaslayarak çıkarımlar yapabilir ve gerekli aksiyonları alabilirsiniz.
Bu noktada site haritası sayfa sayısını ifade eden mavi daireye tıklayarak web sitesinin sitemap adresine gidebilmek de mümkündür.
Sonuç
Sitemap, web sitelerinin arama motorları tarafından anlaşılabilmesini sağlayan bir dosyadır. Bu dosyanın uzmanlar tarafından detaylı çalışmalar yapılarak oluşturulması gerekir.
Site haritası özensiz şekilde oluşturulmuş web sitelerinin organik ve ücretli kanaldaki performansları gitgide kötü skorlar ortaya koymaya başlayabilir.
Sizler de bu yazıda yer alan bilgilerden faydalanarak web siteniz için kurallara uygun bir site haritası oluşturabilir; sitemap’inizi düzenli aralıklarla güncelleyerek sayfalarınızın daha iyi bir şekilde indexlenmesini sağlayabilirsiniz.